Dünyadaki İlk Baraj
ilk baraj
Dünyadaki ilk baraj Hitit İmparatorluğu döneminde Kayseri, Pınarbaşı ilçesi Örenşehir beldesinin 6 km güneyinde bulunan bir kısma yapılmıştır ve barajın adı Karakuyu Barajı ‘dır.
Hitit imparatorluk döneminde yaptırılan Karakuyu Barajı, Kayseri, Pınarbaşı ilçesi Örenşehir beldesinin 6 km güneyinde yer almaktadır. Baraj Seyhan nehrinin bir kolu olan Zamantınehrini oluşturan küçük bir dere üzerindedir. Baraj 1931 yılında Arkeolog Hamit Zübeyr Koşay (1897-1984) ile H.H. Von der Osten’in birlikte aynı yörede bir Hitit kitabesinin bulunması sırasında farkına varılmıştır. Von der Osten 1933 yılında kitabenin ve barajın planını yayınlamıştır. Kayseri Müzesi’ne götürülen kitabenin bir kısmı yerinde kalmıştır. Bunun yerinde olup olmadığının kontrolu için Ankara Üniversitesi Dil Tarih Coğrafya bölümünden Prof. Dr. Kutlu Emre tarafından kurtarma kazısı yapılmış, kalan kitabe (yazıt) de kurtarılmıştır. Bu kitabelerde büyük Hitit Kralı Tuthalya IV. güneş diski hemen fark edilmektedir.
BARAJ
Baraj gövdesi U şeklinde göl alanı ise dikdörtgendir. Dolu savağı kuzeyindedir. Durum Osten tarafından çizilen planda görülmektedir.
Baraja ait fiziki bilgiler şöyledir.
Kret uzunluğu (orta) : 185 m
Kret uzunluğu (iki yanlar) : 2x 109 m
Tüm kret uzunluğu : 403 m Kret genişliği : 20 m
Baraj yüksekliği : 9,60 m
Göl alanı : 46.250 m2
Göl hacmi : 323.750 m3
Von der Osten’e göre baraj yeri ve tekniği iyi seçilmiş, bugünkü mühendislik prensiplerine uymaktadır. Barajın hemen kuzeyine DSİ tarafından yeni bir gölet yaptırılmıştır. Köyde bulunan yaşlılar ifadesine göre bu gölet yapılıncaya kadar eski Hitit yapısında su toplanıyor, kurak yaz aylarında hayvanlar istifade ediyordu.
SAVAKLAMA
Planda görülen kuzey kısımda bir dip savak izine rastlanmamış su çıkısı üst savaktan yapılmıştır. Bir görüşte göl dışındaki kanalın başına, bir ahşap kondivi bir sistemle yapıldığıdır. Kutlu Emre’nin görüşü orijinal olarak aşağıya alınmıştır. (Emre 1993),420″Karakuyu’da yerinde (in-sitü) bulunan tamamlanmamış kitabenin bulunduğu bloğun altında su savağı için bir çıkış bulunmamakta idi. Büyük bir olasılıkla su savağı bu taşın üstünde idi. Gölün hacmi su savağının kuvvetli su gelişinde çalıştığını göstermektedir. Su savağı yazılıtaşın başında bulunduğu dar ve uzun bir kanaldan sağlanmakta, böylece gelen su yazılı taşa da zarar vermeyecekti. Bittel’e göre de suyun bırakılması bir çeşit ahşap vana sistemi ile sağlanıyordu.”
ÇEVRENİN TARİHİ
Çevrede bir Hitit yerleşimine rastlanılmamıştır. Baraja en yakın yerleşim yerlerinden Şerefiye Kafkas göçmenlerinin yerleştiği yeni bir yerleşim yeridir. Köyde Roma ve Bizans dönemlerinden kalma bir kale kalıntısı bulunmaktadır. W. Ramsay ise Zamantı nehrinin isminin Bizans tarihçilerince belirtilen Tsamandos kalesinden geldiğini, bunun Karmalas nehri ile aynı olduğunu, bu kalenin ise Aziziye (Pınarbaşı), ve Örenşehir’de bulunduğunu belirtmektedir. (Bildirici 2004)
BARAJIN YAPILIŞ DÖNEMİ
Barajın büyük Hitit Kralı Tuthalya IV döneminde yaptırıldığı kabul edilmektedir. Barajı ilk gören Osten ve sonra yazıtı inceleyen B. Hrozni bu görüştedir.
Kaynak: 2008 Haziran İzmir Tarihi Su Yapıları Kongresi