DÜNYANIN İLKLERİ

Dünyadaki İlk Astronomlar

Dünyadaki ilk astronomlar

Dünyadaki ilk astronomlar bilinen ve öne çıkan bilgilere göre Sümerliler ‘dir. Mezapotamya ‘da yaşayan birçok kavim arasında Sümerler, matematik, dil, tıp, astronomi, yazı, fal, din ve büyü gibi, mitoloji de dahil olmak üzere birçok alanda hep ön plana çıkmıştır.

Sümerler M.Ö. 3500 – M.Ö. 2000 yılları arasında Mezopotamya denilen; Güney Irak ‘ta yerleşmiş bir medeniyettir. Tarihte “yaratılış” ve “tufan” ile ilgili bilgilere ilk defa Sümerler ‘de karşılaşılmıştır.

Tarihte ilk yazılı hukuk kuralları Sümerler tarafından oluşturulmuştur. Bu bağlamda ilk hukuk devleti olarak Sümerliler ‘i gösterebiliriz. Lagas Kralı Urukagine tarafından oluşturulan bu kanunlar, “fidye ve bedel” sistemi üzerine kurulmuştu. Diğer yandan Sümerliler Matematik ve Geometri biliminin de temellerini atmışlardır. Sümerler dört işlemi bulmuş, çarpma ve bölme tabloları hazırlamış ve dairenin alanını hesaplamayı başarmışlardır. Burçları Sümerler bulmuş, bir ayı 30, bir yılı 360 gün olarak hesaplamışlardır. Güneş saatini ilk bulanlar da Sümerliler ‘dir. Dünyada ilk kez ay yılı hesabına dayanan takvim Sümerliler tarafından bulunmuştur.

Farklı medeniyetlerdeki astronomi alanındaki çalışmalar ve bu medeniyetler hakkında bazı özet bilgilere göz atacak olursak;

Babilliler

Fırat ve Dicle nehirleri arasında kurulan ilk medeniyetlerden biri olan Babilliler, tarım ile uğraşıyorlar, uzak doğu ile Avrupa ve Mısır arasında ticaret yapıyorlardı. Bu ticaret sayesinde de toplumlar arası kültür alışverişleri gerçekleştiriyorlardı.

Babilliler M.Ö. 2000 yıllarında birçok yıldız üzerinde gözlem yapmışlardır. Bu gözlemleri kaydetmişler, yıldızların bulunduğu bölgeleri ayırıp, yıldızların oluşturduğu şekillere göre hayvan veya eşya isimleri vermişlerdir. Günümüzde halen kullanılan takım yıldızlarının yarısına yakınını Babilliler oluşturmuşlardır. Venüs üzerinde oldukça gözlem yapmışlardır. Venüs ‘ün evreler gösterdiğini ilk kez Gelile tarafından ilk teleskop icadı ile gözlemlenmiştir. Ancak Babilliler bunun Güneş ışığının yansımasıyla ilgili olduğunu ve Venüs ’ün Güneş   etrafında yörünge hareketi yaptığını anlamışlardı. Sistematik olarak gözledikleri Ay ve Güneş tutulmalarının dönemli olduğunu ve Saros dönemi olarak bilinen dönemde 18 yıl 10 gün olduğunu saptadılar.

M.Ö. 5. ve 6. yy. dönemlerinde astronomi en üst düzeylere Babilliler zamanında ulaşılmıştır.

Bu çalışmalar dışında gözlemsel olarak da astronomiye Babilliler ‘in katkıları M.Ö. 380 yıllarında kayıtlara geçen Kidinnu Çizelgeleri; Ay konumlarına göre, yeni ay evresi sonrası ayın ilk görülme evresi zamanının hesabıdır. Babillilerin bu çalışmaları Eski yunan astronomisine temel oluşturmuştur. Astrolojinin de temellerini oluşturmuşlardır.

Mısırlılar

Mısırlılar ‘da astronomi Eski Yunanlılardan sonra gelişmiştir. Babilliler gibi ay hareketlerini, ay ve güneş tutulmalarını gözlemleyip kaydetmişlerdir. Ancak ay ve güneş hakkında hareketlerden haberdar değillerdi. Eski Mısırlı astronomların en önemli görevleri takvimler oluşturmaktı. Bundaki amaç ise; tarım konusunda düzenli çalışmalar yapmaktı. Aynı zamanda Nil Nehri ‘nin taşma süresini hesaplamaktı. O zamanlarda Nil Nehri ‘nin taşma zamanı Ak Yıldız isimli Sirius yıldızının doğu yönünde gözükme zamanı üzerinden haberdar olunuyordu. Hatta Mısırlılar hazırladıkları takvimleri bir dönem Ak Yıldız ‘a göre oluşturmuşlardır.

Mısırlılar geometri ve mühendislikte oldukça ileri seviyelerdeydi. Yapılmış olan dev Mısır piramitleri günümüzde dahi hala sırları çözülememiştir. Yapılan bu piramitlerde, bazı doğrultuların yılın belli zamanlarında gök yüzünde bazı yönleri belirlemiş olmaları ile; piramitlerin bazı astronomik bilgiler ve amaçlar doğrultusunda yapıldığını da düşündürüyor. Astronomik olarak Mısırlıların inancına göre; Suyun her şeyin kaynağı olduğu ve tanrıça Nu ‘nun eğilerek gök küreyi oluşturduğuna inanılırdı. Ayrıca Samanyolu ‘nun da ruhlar dünyasındaki Nil Nehri olarak düşünceler mevcuttu.

Çinliler

Çinlilerde ise Ay ve Güneş tutulmaları hakkında kayıtlara M.Ö. 2300 yıllarında rastlanmıştır. Çinliler tutulma, meteor ve güneş lekeleri konularında oldukça deneyim ve beceri kazanmışlardır. Çinlilerin güneş lekeleri konusunda gözlemleri nasıl yaptıkları henüz netlik kazanamamıştır. Yer olayları ile gökteki olaylar arasında ilişkilerin bulunduğu inancı mevcuttu.

Mayalar

Mayalar Orta Amerika ‘da kurdukları medeniyet ile, eski zamanlarda oldukça gözlemler yaptıkları ve M.Ö. 3379 yılında oluşan bir ay tutulması ile ilgili kayıtlara rastlanmıştır. Bu kayıtların tarihlerinde, arkeolojik kazılardan çıkan tarihler arasında bazı uyuşmazlıklar söz konusuydu. Bu nedenle Mayaların medeni dönemi hakkında daha geri tarihlerde var olduğu düşünülmektedir.

Eski Yunanlılar

Babillilerin yapmış olduğu çalışmalar Eski Yunan astronomisinin temellerini oluşturmuştur. Eski Yunanlar, var olan astronomik olayları gözlemleri dışında bunların nedenleri hakkında çalışmalar yapmışlardır. Bu sayede ilk evren modellerini oluşturmuşlardır. Yıldızların tanrılara ait mükemmel cisimler olduğuna inanılmıştır. Mükemmel hareketler yaptıklarını varsayımlar ile sorgulamışlardır. Kepler zamanına kadar bu varsayım geçerli kalmıştır.

Eski Yunanlarda ilk doğa filozofu Tales ‘dir. Tales ‘e göre; yerküre uzayda gezen bir silindirdir. Pisagor dünyanın küre biçiminde olduğuna inanmıştır. 10 sayısı mükemmel sayı olarak ifade edilmiştir. (1+2+3+4=10). O zamanlarda 9 farklı gök cismi incelenmiş, mükemmellik düşüncesine göre bu sayının 10 olması gerektiği savunulmuştur. Ancak bu 10. cisim yerin eşi tarafından örtüldüğü için hiç görünmeyen bir ateş etrafında yörünge hareketi yapmaktaydı.

Anaxagoros ‘a göre ay güneş ışığını yansıtıyordu, yer ise düzdü. Kendisi bu görüşler nedeniyle cezalandırılmak istenmiş ve sürgüne gönderilmiştir.

İlerleyen dönemlerde Eflatun ismi ön plana çıkar. Eflatun evrende geometrik bir düzenin var olduğunu düşünmüştür. Göreli uzaklıklar ile gezegenleri sıralamıştır.

Aristo dünyanın çok büyük bir küre olduğunu Ay tutulmasında yerin ay üzerinde yay biçiminde iz bırakması ile ve yer yüzeyinde güneye inildikçe yeni yıldızların görünür olması ile ispatlamıştır.

ilk astronomlar kimlerdir – tarihteki ilk astronomlar – dünyadaki ilk astronomlar – astronomi ile ilk uğraşanlar – tarihte astronomi ile uğraşanlar – astronominin tarihçesi – ilk astronomlar