Dünyadaki İlk Katarakt Ameliyatı
ilk katarakt ameliyatı
Dünyadaki ilk katarakt ameliyatı Ebu’l-Kasım Ammâr b. Ali el-Mevsılî tarafından kendisinin tasarladığı enjektör biçimindeki özel bir iğne ile yapılmıştır.
Göz ilmi yani Oftalmoloji ilminin babası sayılan el-Mevsılî, Horasan, Filistin ve Harran’ı dolaşmış büyük bir göz cerrahıydı. Yaptığı ameliyatlardaki muvaffakiyeti onu efsane haline getirmişti. Sultan Hâkim (M.996-1021) devrinde Mısır’a yerleşen el-Mevsılî, burada göz doktorluğu yaptı. Meşhur “Kitâbü’l-Müntehab fî İlâci’l-Ayn ve İlelihâ ve Müdâvâtihâ bi’l-Edviye ve’l-Hadîd” isimli eserini Mısır’da yazdı.
Halk arasında Kararakt olarak da bilinen Kararakt, göz merceğinin saydamlığını tamamen veya kısmen yitirmesi, donuklaşması ile ortaya çıkan ve mühim görme kaybına sebep olan bir göz hastalığıdır.
Ammâr, kitabında yaptığı göz ameliyatlarını, yani kendi îcâdı olan altı defa yaptığı Katarakt ameliyatınen ufak teferruatına kadar, açık-seçik ve canlı bir tarzda, hatta bugünün okuyucusunun bile rahatlıkla anlayabileceği bir tarzda anlatır.
İslâm aleminin en büyük göz hekimlerinden birisi
İslâmiyet gelmeden önceki Yunanca kaynaklarda bile bu ameliyatlarla karşılaştırılabilecek hiçbir bilgi bulunmamaktadır ve hatta yakın devir literatüründe bile bunların benzeri yoktur. Bundan da anlaşılıyor ki, el-Mevsılî kendisinden öncekilerden kopya yoluyla değil bizzat kendi ilmî kudretiyle bu ameliyatları gerçekleştirmiş ve dünya tıp literatürüne tek olarak geçmişitir.
Bu ilk olam vasfı 18. yüzyıla kadar, öyle kesin ve ilgi çekici hastalık ve tedavi meseleleriyle tekrar karşılaşılıncaya kadar devam etmiştir.
Ammâr’ın en mühim yanı, kendisinin icat ettiği metal bir iğne ile (yani bugünkü enjektör gibi) yumuşak katarakt tabakasını kesin bir şekilde ameliyat etmesidir. Bu ameliyatlarda kataraktı emerek çıkartmayı başarmıştır.Bir diğer husu ise, sarkık iris tabakasını alması ve bununla birlikte görme kabiliyetinin kaybolmamasıdır.